Voor het derde jaar op rij nauwelijks ansjovis: Dit hebben we in 75 jaar niet meegemaakt

Door: Timo van de Kasteele | Bron: BN/DeStem

Bijschrift: Rian van Dort met vader Cor in de viswinkel aan de Artilleriestraat in Bergen op Zoom. Foto: Pix4Profs/Peter Braakmann.

Voor het derde jaar op rij vangt weervissersfamilie Van Dort bot in de Oosterschelde. In de voorbije weken liet de ansjovis zich maar mondjesmaat vangen. De oorzaak? Onbekend.

Opnieuw is het een seizoen om snel te vergeten. “Het is werkelijk nog slechter dan vorig jaar”, verzucht Rian van Dort, als enige familie nog beroepsmatig actief in de weervisserij op de Oosterschelde. “Een paar stuks per dag halen we uit de weren, meer niet.” De hoop dat de visjes alsnog komen, heeft ze inmiddels opgegeven. “Het is al eind juni, ze hadden er al moeten zijn.”

Alleen deze week varen de weervissers vanuit de Bergse Diepsluis bij Tholen nog uit naar de weren op de Oosterschelde. “Op deze manier kost het geld.” Wel gaan de geplande excursies naar de weervisserij gewoon door. “Dat is het enige dat nog goed loopt. Afgelopen weken zaten alle vaarten zo goed als vol, maandag is de laatste.”

Dat de ansjovis voor het derde jaar op rij wegblijft, zet te denken. “Mijn negentigjarige vader heeft dit in de 75 jaar dat hij vist niet meegemaakt”, vervolgt Van Dort. “Natuurlijk liep het afgelopen jaren terug. Maar niet zo drastisch als nu.” Over de oorzaak wil ze wel speculeren. “We vermoeden de windmolens op zee, toen die kwamen, ging het mis.”

Molens niet de oorzaak

Toch denkt oud-weervisser Bram Aertssen niet dat de windmolenparken voor de kust de oorzaak zijn van het wegblijven van de ansjovis. Zijn vermoeden: gebrek aan zoet water als gevolg van de Deltawerken. Daardoor stroomt er onvoldoende zoet water de Oosterschelde in. En mist het water essentiële voedingsstoffen die nodig zijn voor de voortplanting van de ansjovis, denkt Aertssen.

Aertssen doet inmiddels enkele jaren eigenhandig onderzoek naar de ansjovis. Hij onderhoudt nauwe contacten met onderzoeksinstituut Wageningen Marine Research (WUR). Drie weken geleden nam hij enkele onderzoekers van dat instituut mee de Oosterschelde op, waar weervissersfamilie Van Dort de eeuwenoude traditie in geur en kleur heeft toegelicht.

Vangst is enorm grillig

Onderzoeker Joey Volwater (WUR), aanwezig tijdens die vaartocht, vermoedt dat het wegblijven van de ansjovis meerdere oorzaken heeft. De magnetische straling, afkomstig van windmolenparken op zee, is er daar wat hem betreft niet een van. “Te onwaarschijnlijk dat deze vissoort daar last van heeft.”

Wat je wil weten is of er een verband bestaat tussen watertempe­ra­tuur, een verande­ring in zoutgehal­te en het aantal gevangen vissen

Joey Volwater, Onderzoeker WUR

Ook Volwater denkt, net als Aertssen, eerder aan natuurlijke oorzaken “Ansjovis trekt van nature om te paaien naar warm water. Wat je wil weten is of er een verband bestaat tussen watertemperatuur, een verandering in zoutgehalte en het aantal gevangen vissen. Kijken we naar de vangstaantallen van afgelopen decennia, dan zien we een enorm grillig verloop. Jaren met volop vis, afgewisseld met hele magere jaren.”

Dat de ansjovis niet naar de Oosterschelde trekt, betekent niet dat het visje is uitgestorven. Integendeel. In de Noordzee, Atlantische Oceaan maar ook in de monding van de Thames zwemt de ansjovis gewoon rond, weet Volwater. “Het lijkt erop dat de vis geen reden meer ziet om de binnenwateren op te zoeken. Mogelijk heeft het een ander gebied gevonden om voort te planten. Ansjovis doet dat niet, zoals de zalm, altijd in hetzelfde water.”

Volgend jaar nog een keer

Maar dat vraagt om meer onderzoek. “Wij staan welwillend tegenover een onderzoek maar moeten daar wel eerst opdracht voor krijgen”, aldus Volwater. Aertssen hoopt dat de provincie Zeeland de noodzaak inziet. Hij heeft de situatie in de Oosterschelde recentelijk aangekaart bij provinciale staten.

Ondertussen is de vraag naar ansjovis in de winkel van Rian van Dort, in de Artilleriestraat in Bergen op Zoom, flink gedaald. “Mensen weten dat we ze niet hebben. We proberen het volgend jaar nog een keer. Maar dan houden we ermee op.” En dat heeft gevolgen voor Stichting Behoud Weervisserij, de club die de vaartochten organiseert. 

Gevolgen voor de vaartochten

“Als familie Van Dort stopt belanden onze toekomstplannen in een stroomversnelling”, zegt Rick van Geel. “Dan moeten we heel rap nadenken over hoe we onze vaartochten gaan inrichten.” De stichting denkt mogelijk aan een meer museale-setting. “Voor de beleving doet het er niet toe of er ansjovis in de netten zit. Ook afgelopen jaren konden we dat niet garanderen. Maar we betreuren de ontwikkeling uiteraard wel.”